«Μια μπάλα για όλους» | Κοινωνικό μοντέλο και αναπηρία

Ένα από τα πιο ενδιαφέροντα χαρακτηριστικά των ανθρώπων είναι η διαφορετικότητα. Ο καθένας έχει τα δικά του ατομικά χαρακτηριστικά που τον κάνουν να ξεχωρίζει από τους υπολοίπους. Ας σκεφτούμε έναν κόσμο, όπου θα ήμασταν όλοι ίδιοι. Φαντάζει κάπως βαρετός. Όλοι διαφορετικοί, λοιπόν, με άλλα χαρακτηριστικά, άλλες δυνατότητες, άλλες ικανότητες, άλλα ελαττώματα και προτερήματα. Παρ’ όλα αυτά, όλοι -φαινομενικά- ίσοι.

Η ισότητα αυτή κάποιες φορές αμφισβητείται. Γιατί, για παράδειγμα, πώς μπορούμε να μιλάμε για ισότητα όταν η κοινωνία είναι δομημένη με τέτοιο τρόπο ώστε σε ορισμένες περιπτώσεις να αγνοεί παντελώς τους ανθρώπους με αναπηρίες;

Παντού σκαλιά, δέντρα και κολόνες στα πεζοδρόμια, σχολεία δίχως κατάλληλες υποδομές και καταρτισμένο προσωπικό. Παντού εμπόδια. Και κυκλοφορεί εκεί έξω η άποψη πως ο κόσμος είναι έτσι φτιαγμένος ώστε να ικανοποιεί την πλειοψηφία. Αν κάποιοι άνθρωποι, δηλαδή, αποτελούν πλειοψηφία ξαφνικά η ζωή τους έχει μεγαλύτερη αξία απ’ των υπολοίπων;

Μέχρι τη δεκαετία του ‘80 κυρίαρχο μοντέλο στον χώρο της αναπηρίας ήταν το ιατρικό. Σύμφωνα μ’ αυτό, οι ανάπηροι αποτελούν μια ομάδα με αδυναμίες κι έτσι χρειάζονται ειδική αντιμετώπιση και βοήθεια. Αργότερα, αναπτύχθηκε το κοινωνικό μοντέλο, πρωτεργάτης του οποίου ήταν ο Oliver. Το κοινωνικό μοντέλο λέει πως η κοινωνία δεν έχει δομηθεί με τέτοιο τρόπο ώστε να τους συμπεριλαμβάνει όλους και να καλύπτει τις ανάγκες τους. Εάν τους θεωρεί μη παραγωγικούς για την αγορά εργασίας κυρίως, τους απομονώνει.

Άκουσα τις προάλλες για μια μπάλα με κουδουνάκι κατάλληλη για να παίζουν ποδόσφαιρο τα τυφλά παιδιά. Η εφεύρεση αυτή ανήκει σ’ έναν Έλληνα προπονητή ποδοσφαίρου τυφλών, τον Ηλία Μάστορα. Μετά από χρόνια ενασχόλησης με το ποδόσφαιρο τυφλών συνειδητοποίησε πως τα τυφλά παιδιά δυσκολεύονταν πολύ να παίξουν με μία μπάλα ενηλίκων. Έτσι, γεννήθηκε η ιδέα για την κατασκευή μιας ελαφριάς μπάλας, 250 γραμμαρίων, με κουδουνάκι, την οποία υλοποίησε σε συνεργασία με το σωματείο Youthorama. Αποφάσισαν η μπάλα αυτή να μην πωλείται, αλλά να δωρίζεται. Δώρισαν την πρώτη μπάλα μόλις τα τελευταία χρόνια και συνεχίζουν μέσω της καμπάνιας «Μια μπάλα για όλους».

Το περίεργο της υπόθεσης είναι πως τυφλά παιδιά υπήρχαν πάντοτε, αλλά για να υπάρξει μια ιδέα που θα διευκολύνει το παιχνίδι τους, έπρεπε να φτάσουμε στη δεκαετία που πέρασε. Κι αυτό γιατί, όπως είπαμε, η κοινωνία δεν είναι κατεσκευασμένη με τρόπο τέτοιο ώστε να λαμβάνει υπόψη τους πάντες. Κι αυτό είναι μόνο ένα μικρό παράδειγμα. Ας σκεφτούμε σε πόσες άλλες περιπτώσεις υπάρχει αποκλεισμός -μερικός ή ολικός- των ατόμων με αναπηρία.

Ας πάμε τη σκέψη μας λίγο πιο πέρα, στα ειδικά σχολεία, για παράδειγμα. Είναι όντως αναγκαία η ύπαρξή τους ή θα μπορούσε οποιοδήποτε σχολείο να είναι κατάλληλα εξοπλισμένο υλικοτεχνικά, αλλά και με καταρτισμένους δασκάλους ώστε να καλύπτει και τα παιδιά με ειδικές ανάγκες;

Όλα αυτά μπορούν να αποτελέσουν τροφή για σκέψη και μια ευκαιρία για να επιδιώξουμε την ισότητα στην πράξη κι όχι μόνο στα λόγια.

Συντάκτρια: Ουρανία Κάππου