Η διδασκαλία έγινε παιχνίδι | Συνέντευξη με τη δημιουργό του Teach and Fun, Γεωργία Μαραγκού

Μπορεί η πανδημία να έφερε τα πάνω κάτω στις ζωές μας και να βάρυνε το κλίμα, υπήρξαν, όμως, και κάποιες φωτεινές στιγμές δημιουργίας. Κάπως έτσι ξεπήδησε και το Teach and Fun στα εκπαιδευτικά πράγματα. Μιλήσαμε με τη δημιουργό του, εκπαιδευτικό, Γεωργία Μαραγκού, ώστε να μάθουμε περισσότερα για την ιστοσελίδα που έκανε τη διδασκαλία παιχνίδι.

1. Τι είναι το Teach and Fun και πώς έφτασε από ιδέα να γίνει πράξη;

Η ιδέα για το Teach and Fun υπήρχε πάντα κάπου στο μυαλό μου, αλλά η οριστική «αφορμή» ήρθε με την πρώτη καραντίνα. Τότε δημιουργήθηκε η ανάγκη ώστε να υπάρξει ένα μέσο εύκολα προσβάσιμο, με το οποίο οι μαθητές και οι μαθήτριές μου και οι γονείς τους να μπορούν να βρουν όποια στιγμή θέλουν το υλικό των μαθημάτων. Συνάμα, όμως, να μπορούν να το χρησιμοποιήσουν και μαθητές άλλων σχολείων, καθώς και συνάδελφοι εκπαιδευτικοί για νέες ιδέες ή να αξιοποιήσουν το υλικό στην τάξη τους (με διαδραστικό πίνακα ή εξ αποστάσεως).

Το σημαντικότερο στοιχείο που θέλω να έχει το διδακτικό υλικό που ανεβάζω είναι η δυνατότητα του να προσελκύει και να διατηρεί την προσοχή. Θεωρώ ότι η διατήρηση της προσοχής των παιδιών σε διάρκεια, ένταση αλλά και σε έκταση είναι μεγάλη πρόκληση για εμάς τους εκπαιδευτικούς. Οι παρουσιάσεις, τα φύλλα εργασίας, τα ηλεκτρονικά διαδραστικά παιχνίδια, καθώς και όλη η σελίδα σχεδιάστηκαν με τέτοιο τρόπο, ώστε να κερδίζουν αρχικά την προσοχή και στη συνέχεια να την μετατρέψουν σε μαθησιακό ενδιαφέρον και ενεργό εμπλοκή στο μάθημα. Σ' αυτό συμβάλλουν, σύμφωνα με τη βιβλιογραφία, η χρήση κάθε είδους εποπτικού και ακουστικού υλικού που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε κατά τη διδασκαλία ενός διδακτικού αντικειμένου. Σύμφωνα με την ψυχολογία, τα αισθητηριακά αντικείμενα που προκαλούν εύκολα την προσοχή μας διακρίνονται για την μεγάλη ένταση ή το μέγεθός τους, αποκλίνουν απ’ το κανονικό, έχουν το στοιχείο της κίνησης και της εναλλαγής ή της ποικιλίας -τεχνικές που χρησιμοποιεί και η διαφήμιση. Επίσης, σημαντική για τον μαθητή είναι και η εναλλαγή ακουστικών και οπτικών ερεθισμάτων.

2. Πώς μπορούμε να επιτύχουμε τη διαφοροποιημένη διδασκαλία μέσα από το εκπαιδευτικό υλικό μας;

Στη σύγχρονη σχολική τάξη συναντούμε πλέον μαθητές και μαθήτριες που διαφέρουν μεταξύ τους ως προς τις γνωστικές ικανότητες, το επίπεδο γνώσεων, τον τρόπο μάθησης, το κοινωνικοοικονομικό και πολιτισμικό υπόβαθρο, τα ενδιαφέροντά τους, τα κίνητρα και τον χαρακτήρα τους.

Έτσι, λοιπόν, οι εκπαιδευτικοί θα πρέπει να δίνουν σε όλους τους μαθητές τη δυνατότητα να ικανοποιήσουν τις ατομικές εκπαιδευτικές τους ανάγκες και να αναπτύξουν στο μέγιστο τις δυνατότητές τους.

Η διαφοροποιημένη διδασκαλία ως προσέγγιση βασίζεται στον εποικοδομισμό και σέβεται τη διαφορετικότητα, ανταποκρίνεται στις ανάγκες όλων των μαθητών, μπορεί να οδηγήσει στη μεγιστοποίηση των ευκαιριών μάθησης σε ετερογενείς τάξεις και να αποβεί ιδιαίτερα αποτελεσματική.

Μέσα από το εκπαιδευτικό μας υλικό μπορούμε να επιτύχουμε τη διαφοροποιημένη διδασκαλία, εάν αυτό είναι προσβάσιμο και κατανοητό από όλους. Η παρουσίαση της καινούριας πληροφορίας θα πρέπει να γίνεται μέσα από μια πληθώρα στρατηγικών, ανάλογα με τα χαρακτηριστικά των παιδιών. Το υλικό οφείλει να είναι διαφοροποιημένο χωρίς να αλλάζει ο μαθησιακός στόχος, αλλά μέσα από αυτό να δίνεται η δυνατότητα επιλογής του μαθητή, με βάση τις προτιμήσεις και τις κλίσεις του. Να δίνεται η δυνατότητα οι μαθητές να εκφράσουν με διαφορετικούς τρόπους αυτά που έμαθαν, να υπάρχει διαρκής αξιολόγηση, διαφορετικές προσεγγίσεις στο περιεχόμενο, στις διαδικασίες και στα αποτελέσματα, καθώς και στην ενεργό εμπλοκή των μαθητών.

3. Πώς μαθαίνουν τελικά τα παιδιά;

Τα παιδιά μαθαίνουν με πολλούς διαφορετικούς τρόπους, ανάλογα με τις νοητικές προδιαθέσεις, τους διαφορετικούς τύπους νοημοσύνης δηλαδή, την κουλτούρα, το περιβάλλον.

Όταν η γνώση προσφέρεται απευθείας από τον δάσκαλο στους μαθητές, εκείνοι μετατρέπονται σε παθητικούς δέκτες και δε διαπιστώνεται αν αυτά που διδάσκονται, αφομοιώνονται (εμπειρισμός). Παρομοίως όταν ο δάσκαλος διδάσκει ενισχύοντας την επιθυμητή συμπεριφορά (συμπεριφορισμός), επιβάλλει κατά κάποιο τρόπο στον μαθητή τα δικά του «σωστά» κριτήρια, χωρίς να λαμβάνει υπόψη τα εσωτερικά κίνητρα του μαθητή κι έτσι πετυχαίνει τα αντίθετα αποτελέσματα. Ταυτόχρονα, όταν ο δάσκαλος αποτελεί τη μοναδική πηγή πληροφορίας (ορθολογισμός), παρότι ο μαθητής λαμβάνει ενεργά μέρος στην εκπαιδευτική διαδικασία, δεν αυτονομείται ως προς την αναζήτηση της και η γνώση εξακολουθεί να πηγάζει από τον δάσκαλο.

Αντίθετα με τα παραπάνω, η μάθηση πρέπει γίνεται μια φυσική και λογική διαδικασία, μέσα από την οποία οι μαθητές να οικοδομούν τη γνώση με βάση τις εμπειρίες τους, να εμπλέκονται σε καταστάσεις που απαιτούν τη χρήση της κριτικής σκέψης, να προσεγγίζουν βιωματικά τη νέα γνώση, να συνεργάζονται και να ανταλλάσουν ιδέες (εποικοδομισμός).

Αξία έχει, όχι μόνο το αποτέλεσμα, αλλά και η διαδικασία της μάθησης, όπου αναπτύσσονται μεταγνωστικές δεξιότητες. Ο δάσκαλος λειτουργεί ως διαμεσολαβητής, ως εμψυχωτής, ως καθοδηγητής.

4. Ποιος είναι ο ρόλος των γονέων στη διαδικασία της μάθησης;

Ο ρόλος των γονέων στη διαδικασία της μάθησης είναι πολύ σημαντικός ειδικά για τα παιδιά του δημοτικού σχολείου. Η εμπλοκή των γονέων στη μαθησιακή διαδικασία οδηγεί στη βελτίωση της ποιότητας της εκπαίδευσης, ευνοεί την καλύτερη επίδοση των παιδιών, περιορίζει τα προβλήματα πειθαρχίας, βοηθά τους δασκάλους να κατανοήσουν τις ιδιαιτερότητες των μαθητών τους και έτσι να σχεδιάσουν πιο αποτελεσματικά τη διδασκαλία τους. Για τους παραπάνω λόγους ένας από τους στόχους του σχολείου είναι η καλή και ουσιαστική επικοινωνία με τους γονείς.

5. Πώς διαμορφώθηκε η καθημερινότητα μιας δασκάλας/ενός δασκάλου με την τηλεκπαίδευση;

Η πανδημία covid-19 οδήγησε σε μια νέα κατάσταση, όπου για πρώτη φορά στην ιστορία της εκπαίδευσης, η διδακτική διαδικασία διεξήχθη διαδικτυακά και δημιούργησε την ανάγκη σε εκπαιδευτικούς και μαθητές να εκπαιδευτούν σε νέες πρακτικές, να μάθουν τη χρήση νέων εργαλείων, να προσεγγίσουν τη γνώση με νέες τεχνολογίες και μεθόδους.

Στην ελληνική πραγματικότητα η χρήση των ΤΠΕ μέχρι πρότινος ήταν περιορισμένη λόγω της μη κατάλληλης υλικοτεχνικής υποδομής, της ανυπαρξίας σαφούς θεσμικού πλαισίου και της μικρή εμπλοκής των εκπαιδευτικών, γεγονός που οφειλόταν κυρίως στην έλλειψη επιμόρφωσής τους.

Με τη νέα πραγματικότητα που διαμορφώθηκε οι εκπαιδευτικοί όλων των βαθμίδων καινοτόμησαν, ανέπτυξαν δεξιότητες και γνώσεις, δημιούργησαν δίκτυα συνεργασιών με άλλους εκπαιδευτικούς, αναζήτησαν εναλλακτικούς τρόπους διδακτικών στρατηγικών και όλα αυτά με ό,τι μέσα διέθεταν.

Θεωρώ ότι ήταν μια καθημερινότητα δύσκολη, απαιτητική και πρωτόγνωρη για τους ίδιους τους εκπαιδευτικούς, τους μαθητές τους αλλά και τους γονείς και παρά το γεγονός ότι η επιμόρφωση τους ξεκίνησε στο τέλος όλης αυτής της προσπάθειας, κατάφεραν να κατακτήσουν -στην πλειοψηφία τους- το τεχνικό μέρος, ενώ παράλληλα έδωσαν έμφαση κυρίως στην παιδαγωγική πλευρά.

6. Τα παιδιά τι έχουν να κερδίσουν και τι να χάσουν από την εξ αποστάσεως εκπαίδευση;

Η τεχνολογία είναι ένα ισχυρό εργαλείο εκμάθησης που όταν ενσωματωθεί σωστά βελτιώνει τη μάθηση και βοηθά να επιτευχθούν οι εκπαιδευτικοί στόχοι. Οι ΤΠΕ μας παρέχουν μια νέα γενιά γνωστικών εργαλείων και γνωρισμάτων, τα οποία τείνουν να ενισχύσουν την εκπαιδευτική διαδικασία εξαιτίας των ιδιαίτερων χαρακτηριστικών τους (συνδυασμός εικόνας / κειμένου, ενεργητική μάθηση και ανατροφοδότηση, έλεγχος της μάθησης, αυθεντικότητα, συνεργατική μάθηση).

Σίγουρα η ΕξΑΕ αποτελεί παιδαγωγική πρόκληση και απαιτεί προσαρμογές υλοποίησης με την ενσωμάτωση και αξιοποίηση ψηφιακών εργαλείων.

Απαιτείται εκπαιδευτικός σχεδιασμός με προσαρμοσμένους στόχους, εμπλουτισμένο διδακτικό περιεχόμενο και διδακτικό υλικό, καθώς και νέες δραστηριότητες που να έλκουν το ενδιαφέρον των μαθητών/τριών.

Οι μέχρι τώρα έρευνες είναι περιορισμένες, όσον αφορά τις επιπτώσεις του κορονοϊού και της τηλεκπαίδευσης. Προσωπικά πιστεύω ότι οι νέες τεχνολογίες αναβαθμίζουν τη διδακτική διαδικασία και βελτιώνουν την ποιότητα της μάθησης, αποτελώντας ένα χρήσιμο εργαλείο για τους εκπαιδευτικούς.

Τα παιδιά έχουν την ευκαιρία να πειραματιστούν με τα νέα τεχνολογικά εργαλεία, να έχουν άμεση πρόσβαση σε οπτικοακουστικό υλικό, να ασχοληθούν με παιγνιώδεις διαδραστικές ασκήσεις, να ανατρέξουν σε πηγές πληροφόρησης και να συμμετάσχουν ενεργά στις διαδικασίες μάθησης. Από την άλλη πλευρά τίποτα δεν μπορεί να αντικαταστήσει τη δια ζώσης διδασκαλία, τις δυναμικές που αναπτύσσονται μεταξύ παιδιών αλλά και μεταξύ παιδιών και εκπαιδευτικών στις τάξεις, την επικοινωνία μέσα από την ανθρώπινη επαφή, τη χαρά του παιχνιδιού στο διάλειμμα και την άμεση παρέμβαση του δασκάλου σε οποιαδήποτε δυσκολία.

7. Ποια είναι τα μελλοντικά σχέδια -εάν υπάρχουν- για το Teach and Fun;

Οι ιδέες είναι ειλικρινά πολλές αλλά ξεπροβάλλουν δειλά μιας και ο χρόνος είναι περιορισμένος, αφού μοιράζεται σε εργασία και οικογένεια.

Περιηγηθείτε στο Teach and Fun: https://teachandfun.com

Επιμέλεια: Ουράνια Κάππου